ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΡΩΣΙΚΕΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ

Η Εκκλησία της Ρωσίας αποφάσισε να δημιουργήσει τέσσερεις νέες Μητροπόλεις στην Ασία, σε περιοχές οι οποίες ποιμαίνονται ήδη από αρχιερείς του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η απόφαση αυτή ερμηνεύεται ως δηλωτική αντιποίνων εναντίον της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως για τις αποφάσεις της αναφορικά προς την Ουκρανία. Ρώσοι κληρικοί δεν αρνούνται τη συνάφεια προς τα γεγονότα αυτά, ομολογούν όμως ότι ούτως ή άλλως αρνούνται την ερμηνεία που δίνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο στον 28ο κανόνα της Δ´ Οικουμενικής Συνόδου (δικαιοδοσία «εν τοις βαρβαρικοίς»), μη έχοντας πρόβλημα με τις παράλληλες δικαιοδοσίες και επικαλούμενοι τις ανάγκες διαποίμανσης των Ρώσων κατοίκων των περιοχών όπου ιδρύονται επισκοπές. 

Η πικρία για τις ρωσικές αποφάσεις είναι κατανοητή. Έστω και αν μόνο εν μέρει αληθεύει, είναι λυπηρό να ιδρύεις επισκοπές για να «τιμωρήσεις» μία Εκκλησία.

Ωστόσο, πιστεύω ότι δεν πρέπει να υπερτονίζουμε τη σύνδεση των εξελίξεων αυτών με το ουκρανικό πρόβλημα, θεωρώντας πως δήθεν αυτό είναι η αποκλειστική τους αιτία. Η ίδρυση νέων δομών από πλευράς της Εκκλησίας της Ρωσίας ήταν θέμα χρόνου. Άλλωστε, δεν είναι μόνο αυτή που δημιουργεί ανά τον κόσμο νέες επισκοπές, παρά την ύπαρξη επισκόπου (ή επισκόπων) άλλης δικαιοδοσίας στα μέρη όπου επεμβαίνει. 

Με τον τρόπο αυτό παραβιάζεται η εκκλησιολογική αρχή της δημιουργίας επισκοπών στη βάση γεωγραφικών και όχι εθνικών κριτηρίων. Ποια όμως Ορθόδοξη Εκκλησία είναι άμοιρη ευθυνών για την εξέλιξη αυτή; Σε αντίθεση προς την παράδοση και τη θεολογία μας έχουμε όχι τοπικές, αλλά εθνικές Εκκλησίες, οι οποίες μεριμνούν υπερβολικά για την εθνική συνείδηση των πιστών τους. Και αν αυτό είναι κάπως αναμενόμενο στις παραδοσιακά ορθόδοξες και εθνικά ομογενείς χώρες, τα πράγματα δυσκολεύουν στη διασπορά, όπου οι Εκκλησίες λειτουργούν έντονα ως φορείς καλλιέργειας της εθνικής ενότητας. 

Αν στο μέρος όπου ζεις δεν υπάρχει ενορία που να υπάγεται άμεσα σε εκκλησιακή δομή αναφερόμενη στο έθνος όπου ανήκεις, είσαι υποχρεωμένος να ζεις ως πιστός δεύτερης ή τρίτης κατηγορίας. Αν είσαι Έλληνας και δεν υπάρχει κοντά σου ελληνική ενορία, παρά σερβική ή ρωσική, π.χ., αντί να ακούς πρωτίστως για την Ανάσταση, βλέπεις σημαίες, ακούς εθνικούς ύμνους και τραγούδια πατριωτικά των χωρών αυτών και νιώθεις πως ουδείς ενδιαφέρεται να σε εντάξει στη ζωή της ενορίας. Τα ίδια ακριβώς κάνουν και οι Έλληνες σε περιπτώσεις όπου αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία, οπότε θύματα αυτής της συμπεριφοράς είναι Ορθόδοξοι από άλλες παραδόσεις, αν δεν υπάρχει ενορία της Εκκλησίας τους κοντά. Ξέρω πως υπάρχουν εξαιρέσεις, η νοοτροπία όμως παραμένει νοοτροπία. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Και ας μη διαρρηγνύουμε τα ιμάτιά μας για τις πρακτικές των Ρώσων, όταν αυτά τα πράγματα γίνονται εδώ και δεκαετίες από όλες σχεδόν τις Ορθόδοξες Εκκλησίες.